Jubileuszowa 20. edycja Nagrody Literackiej GDYNIA: Festiwal Miasto Słowa pod znakiem podsumowań, premier i dialogu z rzeczywistością.
W ostatnim tygodniu sierpnia Gdynia po raz kolejny stanie się literacką stolicą Polski. Od 25 do 31 sierpnia, w ramach jubileuszowej, 20. edycji Nagrody Literackiej GDYNIA, odbędzie się festiwal Miasto Słowa. Tegoroczny program, bogaty w premiery, debaty i wydarzenia interdyscyplinarne, jest próbą podsumowania dwóch dekad polskiej literatury. A jednocześnie odważnie spogląda w przyszłość, badając jej związki z problemami dzisiejszego świata.
Premiery i debiuty
Tegoroczny festiwal otworzą premiery najnowszych książek, które wyznaczają kierunki współczesnej polskiej literatury. Radek Rak, znany z eksperymentalnej prozy balansującej na granicy surrealizmu i filozofii, w Gdyni zaprezentuje finałową część swojej trylogii „Agla”. „Agla. Abraxas” to dzieło prowadzące czytelników „na samą krawędź świata, poza granice poznania”. W Gdyni swoją najnowszą prozę zaprezentuje również Weronika Murek („Urodziny”) i dramatopisarka Ishbel Szatrawska („Wyrok”), a swój prozatorski debiut („Przygody Pitera i pępowinowego psa”) przedstawi dramaturg Tomasz Gromadka.
Siedzibą tegorocznych wydarzeń festiwalowych będzie Muzeum Miasta Gdyni, Konsulat Kultury oraz Plac Wolnej Ukrainy, gdzie m.in. będzie można obejrzeć wystawę zwycięskich i wyróżnionych prac w konkursie graficznym na nową okładkę książki Władysława Reymonta.
Dwudziestolecie w pigułce: co nam zostało?
Osią tegorocznego festiwalu jest jubileuszowy charakter Nagrody, co znajdzie odzwierciedlenie w licznych panelach dyskusyjnych. Ważnym punktem programu będzie debata zatytułowana „Co nam zostało?”, która zgromadzi wybitnych krytyków i krytyczki: Piotra Śliwińskiego, Ingę Iwasiów, Barbarę Rojek i Pawła Kaczmarskiego. Podejmą się oni próby podsumowania dwudziestolecia polskiej literatury przez pryzmat gdyńskich laurów.
Równie symbolicznym wydarzeniem będzie spotkanie z Michałem Witkowskim, pierwszym laureatem nagrody w kategorii proza, z okazji 20. rocznicy wydania kultowego już „Lubiewa”, a także czytanie wierszy przez laureatów Nagrody w kategorii poezja z poprzednich lat: Marcina Czerkasowa, Natalię Malek, Piotra Janickiego, Tomasza Bąka i Dominika Bielickiego.
Festiwal będzie także okazją do refleksji nad samym fenomenem nagród literackich podczas paneli z udziałem członków kapituły (o tym, jak w praktyce wygląda ich praca) oraz przedstawicieli samorządów (m.in. na temat wspierania inicjatyw literackich i promowania literatury).
Głos dla nominowanych i laureatów
Tradycyjnie, festiwal zaprosi również na spotkania z autorami i autorkami nominowanymi do tegorocznej edycji Nagrody Literackiej GDYNIA we wszystkich czterech kategoriach: esej, poezja, proza oraz przekład na język polski. To wyjątkowa okazja, by poznać twórców najważniejszych książek minionego roku, zanim w piątkowy wieczór, 29 sierpnia, podczas uroczystej gali w Teatrze Muzycznym, poznamy tegorocznych laureatów. A dzień po ogłoszeniu werdyktu, 30 sierpnia, będzie można wziąć udział w spotkaniu z autorami i autorkami czterech zwycięskich książek.
Literatura wobec wyzwań współczesności
Tegoroczna edycja Miasta Słowa silnie akcentuje dialog literatury z otaczającym światem. Wyraźnie zarysowuje się nurt ekologiczny, reprezentowany przez warsztaty eko-literackie z Salcią Hałas, wykład Anny Zadrożnej o roślinach jako obywatelach miast oraz panel „Pisanie symbiotyczne, czyli ekosystemy polszczyzny” z udziałem czołowych przedstawicieli polskiego nature writingu: Małgorzaty Lebdy, Michała Książka i Urszuli Zajączkowskiej. Cała trójka to zresztą laureaci Nagrody Literackiej GDYNIA z poprzednich edycji.
Równie istotne będą dyskusje o charakterze społeczno-politycznym, takie jak debata „Siła wolnego słowa” z udziałem Kai Puto, Joanny Krakowskiej i Przemysława Wielgosza. Będzie on próbą diagnozy stanu wolności słowa w Polsce i na świecie w kontekście 100-lecia polskiego PEN Clubu. Zaś w cyklu „Wszystko jest filozofią” spotkanie z Waldemarem Kuligowskim pt. „Nieznośna lekkość wykluczeni” poświęcone będzie mechanizmom stereotypizacji.
Hołd dla Marcina Wichy
Wyjątkowy charakter ma tegoroczne upamiętnienie zmarłego na początku roku Marcina Wichy. Oprócz dyskusji zatytułowanej „Rzeczy, których nie doczytaliśmy”, festiwal zaprezentuje spektakl „Tristis Diabolus” Pawła Szamburskiego, będący muzyczno-słowną interpretacją tekstów zmarłego pisarza. A najmlodsi będa mogli wziąc udział w warsztatach opartych o książkę pisarza pt. „Niezwykła historia Sebastiana Van Pirka”.
Różnorodnie w Gdyni
Miasto Słowa to wydarzenie otwarte dla wszystkich, wykraczające poza tradycyjne ramy spotkań autorskich i eksplorujące nowe formy wyrazu i dialogu z odbiorcą.
W programie znalazły się też wydarzenia performatywne, takie jak wspomniany wcześniej spektakl „Tristis Diabolus”, spektakl Teatru Gdynia Główna czy koncert „Szymborska plus”. Ciekawym punktem będzie także panel „Psucie eseju”, poświęcony ewolucji i rozszczelnianiu granic tego gatunku czy projekt Krzysztofa Bartnickiego – laureata Nagrody Literackiej Gdynia z 2022 roku – który podjął się niemożliwego: tłumaczenia twórczości Jana Kochanowskiego na współczesną polszczyznę.
Z myślą o najmłodszych czytelnikach przygotowano cykl warsztatów literackich i spotkanie komiksowe. W programie także eko-literacki spacer z Michałem Książkiem (autorem głośnego „Atlasu dziur i szczelin”) czy poranne ćwiczenia z elementami Wing Chun Kung Fu i Qi Gong prowadzone przez Różę Misztelę.
Miasto Słowa 2025 to nie tylko bilans dwudziestolecia, ale także spojrzenie w przyszłość polskiej literatury – otwartej na eksperymenty, zaangażowanej społecznie i gotowej do przekraczania granic gatunkowych i tematycznych.
Wszystkie spotkania będą transmitowane na Facebooku Nagrody Literackiej GDYNIA.
