Nagroda Literacka GDYNIA została powołana do życia w 2006 roku przez Prezydenta Gdyni Wojciecha SZCZURKA, w celu uhonorowania wyjątkowych osiągnięć żyjących, polskich twórców. Jest przyznawana rokrocznie autorom najlepszych książek wydanych w poprzednim roku. NLG jest rozbudowaną inicjatywą miasta, skierowaną zarówno do polskich pisarzy, jak i odbiorców współczesnej literatury. NLG nieustannie ewoluuje i poszerza zakres swojej działalności. Pod szyldem „GDYNI” przyznawane są nie tylko laury, ale też organizowane liczne proczytelnicze przedsięwzięcia.
Nagroda Literacka GDYNIA, dzięki swojej niespotykanej dotąd formule równorzędnego wyróżniania poetów, prozaików, eseistów oraz tłumaczy, szybko stała się ważnym i unikalnym wydarzeniem w polskim środowisku literackim. W 2014 roku – po raz pierwszy w historii Nagrody Literackiej GDYNIA pojawiła się nowa, nagradzana kategoria, jaką jest przekład na język polski.
W latach 2006-2013 przyznawana była również tzw. "nagroda osobna", która powstała z poczucia, że wartościowa literatura nie daje się przewidzieć i nie chce się zmieścić w gatunkach i definicjach, że istnieją autorzy niepochwytni i nieustawni, przychodzący nie wiadomo skąd i przekraczający miary swego czasu. W historii literackiej Gdyni specjalną Nagrodę Osobną wręczono pięciokrotnie. Kolejno: Magdalenie Tulli, Małgorzacie Szejnert, Andrzejowi Sosnowskiemu, prof. Mieczysławowi Porębskiemu, prof. Jackowi Łukasiewiczowi.
Pośród tak popularnych i nagradzanych już autorów jak Wiesław MYŚLIWSKI czy Andrzej STASIUK, w gronie nominowanych oraz laureatów „GDYNI” regularnie i licznie pojawiają się także przedstawiciele młodego pokolenia (m.in. Justyna BARGIELSKA, Michał WITKOWSKI) czy też pisarze bardzo niszowi – prof. Marian PANKOWSKI czy Eugeniusz TKACZYSZYN-DYCKI (dwukrotnie nagrodzony w Gdyni). Niezwykle istotnym werdyktem wydaje się być również laur za przekład. W ten sposób praca polskich tłumaczy zostanie doceniona, nie tylko w ich własnym środowisku, ale również w szerokim gronie twórców i odbiorców polskiej literatury.
